Water en bodem

Nederland kent een lange en uitgebreide traditie op het gebied van waterstaat. Met een goede kennis van het bodem en watersysteem bouwden onze voorgangers dijken en kanalen om het land leefbaar en bruikbaar te houden. Maar ook aan deze maakbaarheid van het landschap zitten grenzen. Dat geldt ook voor ons bodemsysteem. De afgelopen jaren hebben we gezien dat extremere weersomstandigheden zorgen voor grote overlast, dat overtollig water of juist droogte zorgt voor nieuwe uitdagingen. Voor de komende jaren betekent dat, dat water en bodem sturende principes zijn bij de inrichting van ons land.

Er zijn maatregelen nodig om de gevolgen van klimaatverandering op te vangen en te zorgen voor een gezond bodemsysteem. Historische dijken, monumentale kunstwerken en bestaande landschappen kunnen een bron van inspiratie zijn bij de ontwikkeling van deze opgaven. Hierbij kan gedacht worden aan het inzetten van landschapselementen bij het bergen of geleiden van overtollig water of het opnieuw inzetten van monumentale sluizen en waterkerende historische elementen.

Tekst in beeld: 
Erfgoed Deal
De Erfgoed Deal draagt bij aan projecten 
Waar ruimtelijke opgaven en erfgoed
Samenkomen.
In drie thema's: klimaatadaptatie,
Energietransitie & duurzaamheid en 
Stedelijke groei & krimp.

Thema Klimaatadaptatie
Monumentaal park als waterbuffer Sittard

Titelkaart:
Josette van Wersch
Lid dagelijks bestuur
Waterschap Limburg

Talking head Josette van Wersch:
"Het klimaat verandert, ook in Limburg, 
daar kunnen we niet omheen.
We hebben de wateroverlast 
in juli 2021 gehad,
en dat betekent dat wij vanuit 
het Waterschap werken aan
het voorkomen van wateroverlast die leidt 
tot schade in panden en woningen.

We combineren hier, met de gemeente 
Sittard-Geleen, meerdere doelen.
Voor het Waterschap geldt: waterveiligheid, wateroverlast, 
de klimaatadaptatie en de ecologie.
Voor de gemeente geldt: cultuurhistorie, recreatie 
en het mooi landschappelijk inpassen.
We brengen de Geleenbeek terug 
in de oude natuurlijke staat
om het hedendaagse probleem van de 
klimaatverandering op te lossen.
We gaan de beek mooi laten meanderen, 
dat ziet u ook hier achter mij.
Mooi natuurlijk ingepast 
in het landschap.

Dit geeft meer ruimte voor de beek en kan 
dus ook meer water vasthouden
op het moment van die 
heftige regenbuien
die we de afgelopen jaren 
hebben zien vallen."

Titelkaart:
Roel Goossens
Ontwerper openbare ruimte
gemeente Sittard-Geleen

Talking head Roel Goossens:
"De beek heeft meer ruimte nodig.
Hoe je dat gaat doen? Dan kijk je vaak 
naar hoe het vroeger was.
Hierbij hebben we heel goed gekeken 
naar het plan van Dirk Tersteeg,
een landschapsarchitect die al begin 
1900 een park ontworpen heeft
waar heel veel waterpartijen 
in zaten.
Kleine waterloopjes, grote waterpartijen. 
Dit was gewoon een drassig gebied 
waar het heel hard nodig was
om in de winter het water af te voeren en in 
de zomer net genoeg water te hebben
om een mooi park 
groen te houden.

Naast meer water door de beek te laten 
stromen kun je bufferen in het gebied.
Vroeger deden ze dat ook, 
het was een groot nat gebied. 
Nu gaan we ook weer kijken 
naar de plekken
waar het water buiten de 
beek mag stromen.
Hier zien we dat echt veel ruimte 
is gecreëerd voor de beek.

We hebben een mooi 
flauw talud.
De stapelmuren zorgen ervoor dat de 
tennisbaan blijft liggen waar die ligt.
Tussen die grote brokken stenen 
daar zie je al plantjes groeien,
dus daar kan dalijk ook weer 
nieuw leven ontstaan.

Naast het breder maken en 
het bufferen van het water
kun je het water natuurlijk ook 
weer echt zichtbaar maken.
Op sommige plekken zit het water in een 
betonnen koker onder de weg door
en die gaan we verwijderen.
Het park is verbonden aan het 
centrum van de stad.
Via de Parklaan kon je vroeger 
vanuit het centrum
gewoon naar het park 
lopen via de beek.
Eigenlijk gaan we die verbinding 
weer realiseren."

Titelkaart:
Piet Huveners
Projectleider cultuurtechniek
gemeente Sittard-Geleen

Talking head Piet Huveners:
"Wat we hier zien is dat de 
beek uit het park komt
en hier letterlijk onder de weg door 
helemaal verdwijnt in het niet.
Hij is helemaal opgesloten 
in het beton.
Als er een flinke regenbui komt dan 
gaat hier alles overstromen.
We gaan die overkluizing weghalen, 
dat daar ook weer ruimte komt.
We gaan die betonnen randen weghalen, 
dat daar ook weer ruimte komt
en dat ‘ie in zijn natuurlijke baan weer 
door de stad geleid wordt.
En dan de verbinding wordt vanuit 
het park richting de stad.
Waar je dan ook langs kunt wandelen, 
waar de fietsers langs gaan.
Weer een logische route 
naar de stad."

Titelkaart:
Leon Geilen
Wethouder Gezondheid,
Leefomgeving en 
Inwonerparticipatie
Sittard-Geleen

Talking head Leon Geilen:
"De beek zit nu onder de grond verstopt 
en we maken hem weer open
en daardoor wordt hij zichtbaar 
en beleefbaar.
Dat heeft uiteraard een positief 
effect op de omgeving,
maar tegelijkertijd bestrijd je daarmee 
ook hittestress omdat water verkoelt.
Water is aantrekkelijk in 
de openbare ruimte
en geeft daarmee eigenlijk ook economische 
impuls in de binnenstad. 

Daarnaast, hier in het buitengebied zie je dat er 
steeds nieuwe horeca ontstaat langs de beek
en dat is natuurlijk ook een 
economische impuls.

Een derde element is dat er 
straks op die Geleenbeek
ook misschien wel andere 
recreatiemogelijkheden zijn.
Dat gaan we nu met elkaar onderzoeken, 
hoe je die nieuwe natuur
ook op een goede manier zou 
kunnen blijven gebruiken.

Daarmee herstellen we eigenlijk 
ook die eeuwenoude relatie

tussen het beekdal en de 
binnenstad van Sittard."

Tekst in beeld:
Erfgoed Deal

Titelkaart:
Ministerie van Onderwijs, Cultureel en Wetenschap

Meer weten? Kijk op erfgoeddeal.nl

Erfgoed Deal

Prioritaire opgaven

  • Droogtebestrijding
  • Wateroverlast
  • Waterkwaliteit
  • Waterveiligheid
  • Bodemdaling
  • Dijkversterking
  • Beekdalherstel
  • Hittestress in steden