De Erfgoed Deal staat voor een Nederland waarin ons verleden tastbaar is en waarmee we ons verbonden voelen. Dit bereiken we door erfgoed als een vaste waarde in ruimtelijke ontwikkelingen te positioneren. Het programmabureau zoekt aansprekende voorbeelden van projecten of initiatieven waarbij de transitieopgaven worden verrijkt door erfgoed. De projecten of initiatieven richten zich op een drietal hoofdthema’s:
1. Klimaatadaptatie
2. Energietransitie en duurzaamheid
3. Stedelijke groei en krimp
Naast deze drie hoofdthema’s zijn er twee ondersteunende lijnen:
Kennis en dialoog en Erfgoed als basis voor omgevingsvisies.
De projecten die zijn toegewezen in de eerste ronde van de Erfgoed Deal zijn opgenomen in het eerste uitvoeringsprogramma (voorjaar 2020).
De projecten die zijn toegewezen in de tweede ronde van de Erfgoed Deal zijn opgenomen in het tweede uitvoeringsprogramma (najaar 2020).
De projecten die zijn toegewezen in de derde ronde van de Erfgoed Deal zijn opgenomen in het derde uitvoeringsprogramma (voorjaar 2021).
De projecten die zijn toegewezen in de vierde ronde van de Erfgoed Deal zijn opgenomen in het vierde uitvoeringsprogramma (najaar 2021).
De projecten die zijn toegewezen in de vijfde ronde van de Erfgoed Deal zijn opgenomen in het vijfde uitvoeringsprogramma (voorjaar 2022).
De projecten die zijn toegewezen in de zesde ronde van de Erfgoed Deal zijn opgenomen in het zesde uitvoeringsprogramma (najaar 2022).
Wat kunnen we leren en wat leveren de projecten op?
| Hoornwerk Grebbedijk | |||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat | |
| Het waterschap herstelt en reconstrueert een historisch verdedigingswerk als onderdeel van de dijkversteviging. | ‘Building with heritage’: betrek erfgoed al tijdens de planfase bij de zoektocht naar technische oplossingen. Zet erfgoed in bij een heldere klimaatoplossing. | Ontwerpfase 2020-2021, uitvoering 2023-2024, voor de Erfgoed Deal zijn met name planvorming en ontwerpateliers van belang. | |
|
Netwerker Jephta Dullaart van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Vanuit het Waterschap Vallei en Veluwe is Lucy Afman de projectleider. |
|||
| Zitterd Climate Proof | |||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat | |
| Restauratie van het rijksmonumentale Stadspark en deels terugbrengen van overkluisde Geleenbeek in het centrum zorgen voor extra waterbuffers en verbetering van de leefomgeving. | Het laten samengaan van klimaatadaptatieve maatregelen en erfgoed-herstel maken de stad aantrekkelijker en zorgen voor betere waterberging. | Najaar 2020 start tweede fase restauratie stadspark. 2021-2022 zichtbaar maken (ontkluizing) van de Keutelbeek en Molentak in het centrum van Sittard. | |
| Netwerker Edwin Raap van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Vanuit de gemeente is de projectleider Marielle Roks. | |||
| Klimaatbestendige kastelen, buitenplaatsen en landgoederen | |||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat | |
| Overheden, maatschappelijke organisaties en eigenaren onderzoeken gezamenlijk oplossingen voor verdroging en wateroverlast in gebieden rijk aan kastelen, buitenplaatsen en landgoederen. | Inzicht problematiek en effecten maatregelen klimaatbestendige aanpak n groen en monumentaal erfgoed op gebieds- en lokaal niveau. |
Najaar 2020: start project + begin monitoring. Begin 2021: analyse data en start prov. proeftuinen. 2021: begin implementatie provinciale proeftuinen. 2022: Voltooiing en kennisdeling provinciale proeftuinen |
|
|
Netwerker Jephta Dullaart van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Vanuit sKBL is de projectleider Jennemie Stoelhorst |
|||
| Watermolenlandschap | |||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat | |
| Provincie, waterschap en molenstichting werken aan waterbuffering en -berging door herstel en toepassing van het historische watermolenlandschap i.c.m. een flexibel (hoger) peilbeheer in het stroomgebied van de Brabantse Dommel. | Voorbeeld van een methode om typische kenmerken van watermolenlandschappen als basis te gebruiken voor klimaatbestendige gebiedsontwikkelingen en omgevingsvisies. |
Eind 2020: optuigen projectorganisatie. 2021: onderzoek deelprojecten en startbijeenkomst Landschapstriënnale. 2021-2022: uitvoering deelprojecten. 2023: kennisuitwisseling resultaten. |
|
| Netwerker Marie-Hélène Houben van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Vanuit de provincie is de projectleider Wim Haarmann. | |||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat | |
|
Eerdere keuzes die gemaakt zijn bij de bouw van gemaal en de aanleg van de regionale waterkering door Zoutkamp worden ongedaan gemaakt. De vervallen waterkering wordt in ere hersteld. Een rijksmonumentale sluis wordt tegelijk omgebouwd tot schutsluis en er komt een nieuw gemaal. |
Erfgoed als leidend principe bij het waterveilig maken van Noord-Groningen. |
2021 / 2022 planuitwerkingsfase Medio 2023 start uitvoering Eind 2024 oplevering |
|
|
Netwerker Edwin Raap van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Vanuit het Waterschap Noorderzijlvest is de projectleiderde projectleider Eddi Ottens |
|||
| Beken en Bleken van Losser | |||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat | |
| Het gebouwde en immateriële erfgoed van het dorp Losser en van het omringende beeklandschap wordt ingezet ten behoeve van actuele klimaat- en duurzaamheidsopgaven. Tegelijkertijd worden de deels verloren gegane verbindingen tussen de dorpskern en het Dinkeldal hersteld. | Het project laat zien hoe nieuwe technologieën (riothermie, aquathermie, meervoudig gebruik effluent) en oude erfgoedstructuren heel goed samen kunnen gaan om klimaat- en duurzaamheidsdoelen te realiseren en slim integraal gekoppeld kunnen worden aan verbetering van de omgevingskwaliteit. |
Terugbrengen Dorpsbeek gaat tweede helft 2021 in uitvoering. Herstel dorpsbleek en riothermie eind 2021 of begin 2022. De suppletie voor de Dorpsbleek kan dan voor de (droge?) zomer van 2022 in werking zijn. Dit geldt ook voor de andere deelprojecten, behalve aanpak Dinkyweide die staat voor 2023 in de planning. | |
|
Netwerker Jephta Dullaart van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Vanuit de gemeente Losser is Robbert Middelhuis de projectleider. |
|||
| Nieuw Drassig Land | |||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat | |
| Het gemaalensemble bij Terwolde en de polder Nijbroek moeten klimaatbestendig worden gemaakt. Het gebouw van het gemaal wordt behouden en in de polder worden enkele maatregelen getroffen die leunen op de aanwezige erfgoedwaarden. | Van objectgericht (behoud gemaal) naar een integrale aanpak om een middeleeuwse polder klimaatadaptief te maken, daarbij gebruik makend van aanwezige structuren | Planvorming vanaf 2 kwartaal 2021 Uitwerking vanaf 3e kwartaal 2021 Start uitvoering eind 2021 t/m 2022 |
|
|
Netwerker Edwin Raap van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Vanuit de gemeente Voorst is Paulien Dekker de projectleider. |
|||
| Linielandschap in dijkversterking Gorinchem-Waardenburg | |||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat | |
| Waterlinie-erfgoed wordt op vier plekken aan de vernieuwde Waaldijk tussen Gorinchem en Fort Vuren ingezet om bij te dragen aan de waterveiligheid en de recreatieve beleefbaarheid van het Linielandchap en de uiterwaarden. |
Hoe erfgoedplekken niet worden aangetast door een dijkversterking, maar juist worden versterkt door een integraal ontwerp waarin aan erfgoed nieuwe functies worden toegevoegd. Deze functies dragen bij aan waterveiligheid, recreatie en ruimtelijke kwaliteit. |
Door herstel van de inundatiewerken van Fort Vuren en de aardwerken bij het Ravelijn van Gorinchem, gaat erfgoed direct bijdragen aan waterveiligheid en ruimtelijke kwaliteit. Bij de Dalemse Sluis en de Herculespost wordt het erfgoed door nieuwe toevoegingen gebruikt als recreatief (route)punt, waarmee de beleving (en de samenhang) van het Linielandschap wordt versterkt. |
|
| Netwerker Jephta Dullaart van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project. Vanuit de Graaf Reinald Alliantie is Maura Niessen aanspreekpunt | |||
| Water voor Curaçao | |||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat | |
| Het project van Monumentenfonds Curaçao werkt aan het herstel van de stroomgebieden van het watersysteem van rooien en dammen op Curaçao ten behoeve van zoetwaterretentie. Samen met de Universiteit van Curaçao en Wageningen UR wordt er een Living Lab ontwikkeld. |
Het herstel en opnieuw in gebruik nemen van de vervallen erfgoedstructuren helpt bij de klimaatopgave op Curaçao. Het Living Lab zorgt voor bewustwording bij jeugd, lokale bevolking en bezoekers én voor professionele samenwerkingen rondom klimaatbestendig waterbeheer. |
In de eerste helft van 2023 vindt er vooronderzoek plaats, de uitvoeringsprojecten en de bewustwordings- en participatie-onderdelen worden uitgevoerd in de tweede helft van 2023 en de eerste helft van 2024. Het project is afgerond in december 2024. | |
| Netwerker Jephta Dullaart van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project. Vanuit Stichting Monumentenfonds Curacao is Jonathan Jukema de projectleider. | |||
| Amsterdam Wetlands | |||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat | |
|
Terreinbeheerders willen 12.000 ha veenweidegebied ten noorden van Amsterdam inrichten tot natuurgebied. Vernatting is daarbij belangrijkste middel. Dit gaat bodemdaling tegen en levert een aanzienlijke verbetering op van de natuur- en erfgoedwaarden. |
De keuze hoe en welke veenweidegebieden wel en niet te vernatten op basis van aanwezig erfgoed en welke effecten dit heeft op de beleving van natuur- en erfgoedwaarden. Relevant voor alle veenweidegebieden in ons land. |
2020-2021: Start realisatie van een aantal plannen in Waterland- Oost. |
|
|
Netwerker Edwin Raap van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Vanuit Landschap Noord-Holland is projectleider Saline Verhoeve. |
|||
| Forteiland Pampus | |||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat | |
| Forteiland Pampus wordt net als in de 19de eeuw volledig zelfvoorzienend, maar dan geheel duurzaam. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de unieke locatie en de kenmerkende architectuur en worden de cultuurhistorische waarden als onderlegger gebruikt. | Duurzaamheid en erfgoed kunnen prima samen gaan. Het concept van zelfvoorzienendheid wordt nieuw leven ingeblazen in de 21ste eeuw, waarbij het verleden de inspriratie vormt. |
1e Ontwerp dec 2020, definitief ontwerp maart 2021. Vergunningen sept 2021. Start werkzaamheden oktober 2021. Oplevering april 2022 |
|
|
Netwerker Edwin Raap van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Vanuit het project is de contactpersoon Tom van Nouhuys. |
|||
| Meester van Heijdengroeve | |||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat | |
| Bescherming van een aardkundig en archeologisch monument middels een zorgvuldig ontworpen en ingepast zonnepanelendak. Tegelijk met het dak wordt een ‘onthaalpoort’ aangelegd voor het Geopark Scheldedelta. | Een verdienmodel voor de conservering van erfgoed kan hand in hand gaan met goed ontwerp. De energietransitie leidt ook tot goede ideeën. |
Start gesprekken met dorp eind 2020, ontwerp 2021, realisatie 2022. |
|
| Netwerker Edwin Raap van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Vanuit de provincie is de projectleider Berbel Lippe. | |||
| Kademuren Amsterdam | |||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat | |
| De Amsterdamse Kademuren worden gerenoveerd en omgezet naar klimaatadaptieve, energiebronnen. | Creatie van collectieve oplossingen voor verduurzaming van monumenten waarbij het historisch straatbeeld zo min mogelijk wordt aangetast. | Najaar 2021: start project. Uitvoering: 2022-2023. | |
| Netwerker Jephta Dullaart van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Vanuit de gemeente Amsterdam is Laura Hakvoort de projectleider. | |||
| Du MOments des Monuments | |||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat | |
| Een stappenplan voor verduurzaming van (woonhuis)monumenten voor monumenteigenaren. Binnen het traject worden drie woonhuizen verduurzaamd en vijf jaar gemonitord. | Kennisdeling over het stappenplan met onderwijsinstituten, medeoverheden en landelijke partners. | Najaar 2021: start project. Uitvoering: 2021-2024. | |
| Netwerker Edwin Raap van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Vanuit de gemeente Stichtse Vecht is Valesca van den Bergh projectleider. | |||
| Belevenisboerderij Schieveen | |||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat | |
| Een pop-upboerderij aan de noordrand van Rotterdam wordt uitgebouwd tot een natuur- en landschapsinclusieve plek. De gebouwen en het historische erf worden versterkt, evenals het authentieke droogmakerijenlandschap eromheen. De programmering op de boerderij richt zich op voorlichting over korte ketens en het landschap. |
Uitstralen dat natuur, landschap en erfgoed nauw met elkaar verweven zijn. Draagvlak en voorlichting over korte ketens in de voedselproductie. Landschap en erfgoed als dragers van een recreatief concept nabij de grote stad. Voorbeeldwerking naar andere ‘belevenisboerderijen’ bij steden. |
Opgeknapte historische boerderij. Heringericht erf op basis van de historische inrichting. Versterking van het polderlandschap van de oude droogmakerij. Programmering van een publieksboerderij met aandacht voor natuur, erfgoed, landschap en korte keten voedselproductie. |
|
|
Netwerker Edwin Raap van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Namens de gemeente Rotterdam is Bob Hartog de projectleider. |
|||
| Molenaarserf Hemmes | |||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat | |
| De historische molen De Zaadzaaijer op het schiereiland de Hemmes in de Zaan wordt herbouwd met een moderne generator in de kap die windenergie opwekt voor de omgeving. Naast de molen komt een buurtschap van ruim dertig tiny houses, gebouwd volgens de voor de Zaanstreek typische houtbouwarchitectuur. |
Identiteit inzetten voor stedelijke ontwikkeling. Duurzame opwekking voor energieneutrale woonwijk. Voor bouwen op genius loci van de stad. Voorbeeldwerking naar gemeenten in de MRA met betrekking tot tiny houses en cultuurhistorie. |
Duurzame wijk met wind- en zonne-energie. Tiny houses op basis van identiteit. Herbouw molen met windgererator. |
|
|
Programmaleider Marjorie Verhoek van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Vanuit de gemeente Zaanstad is Marcel Dingemans de projectleider. |
|||
| Greppelland Fryslân | |||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat | |
| Dit project van de provincie Fryslân richt zich op aanleg, herstel en behoud van greppelland in Friesland om bodemdaling en CO2 -uitstoot tegen te gaan. In twee gebieden wordt dit aangepakt door het ontwikkelen en realiseren van dubbeldoelgronden: gronden die naast een agrarisch doel ook andere doelen dienen, zoals het behoud van greppelland. | Greppelland wordt hersteld, aangelegd en behouden. Ook wordt er een leeromgeving ingericht om uiteenlopende doelgroepen te laten zien hoe greppelland kan worden behouden en ingezet bij transitie-opgaven. | Het project loopt van 2023 tot 2025, waarin in 2023 het zwaartepunt ligt bij de leeromgeving. Over het hele tijdsbestek vinden er gesprekken en overeenkomsten met boeren plaats en wordt het herstel, aanleg en behoud uitgevoerd. | |
|
Netwerker Edwin Raap van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Vanuit de provincie Fryslân is Kees van Stralen de projectleider. |
|||
| Proeftuin Opgewekt | |||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat | |
|
In het kader van de energietransitie en klimaatadaptatie wil de provincie Overijssel aan de slag met twee landgoederen-zones. Men wil de landgoederen en hun omgeving zelfvoorzienend maken qua energieverbruik en het draagvlak voor de energietransitie vergroten. |
Samen met de landgoedeigenaren komt er een plan/ontwerp voor concreet te nemen energiemaatregelen. Het doel van het project is de samenwerking stimuleren tussen de RES-regio’s, gemeentelijke duurzaamheidsmedewerkers en de erfgoedsector. |
In eerste helft van 2023 doet men vooronderzoek, in de tweede helft van 2023 en de eerste helft van 2024 vinden uitvoeringsprojecten plaats en is er ruimte voor bewustwording en participatie. In de tweede helft van 2024 wordt het project geëvalueerd en het verslag gemaakt. |
|
|
Netwerker Edwin Raap van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Vanuit Het Oversticht is Marieke van Zanten de projectleider. |
|||
| Rode Buurt Zaanstad | |||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat | |
|
In dit project wordt een buurt met de typische kenmerken van een tuindorp integraal vernieuwd. Gemeente Zaanstad en woningcorporatie Parteon werken samen aan verduurzaming van bestaande woningen, vervangende nieuwbouw en klimaat-adaptieve herinrichting van de openbare ruimte met cultuurhistorie als bindend element. |
Het project dient als pilot voor oplossingen voor hittestress en waterberging/afvoer in andere stedelijke gebieden met erfgoedwaarden. De leeromgeving concentreert zich op hoe keuzes te maken als erfgoed en duurzaamheid elkaar raken. Resultaten van dit onderzoek worden in samenwerking met koepelorganisatie Aedes en universiteiten opgesteld en gedeeld met de vakwereld in een agenda klimaat-adaptieve maatregelen. |
Met de financiering van de Erfgoed Deal kan bijna 75% van de woningen in de Rode Buurt verduurzaamd behouden blijven en wordt de openbare ruimte erfgoedinclusief heringericht. |
|
| Netwerker Maurits van Putten van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Vanuit de gemeente Zaanstad is Jouke van der Werf de projectleider. | |||
| Stadspark Weert | |||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat | |
| De gemeente transformeert een bedrijfsterrein in een park, om de leefbaarheid te verhogen, bij te dragen aan klimaatadaptatie en de identiteit van de gemeente te versterken. Bij het ontwerp zijn de structuren van de restanten van een kasteel leidend. |
Effecten van vergrijzing afvlakken door de kwaliteit van de leefomgeving en klimaatbestendigheid te vergroten op basis van erfgoed en identiteit. |
Najaar 2020: start archeologische opgravingen; voorjaar 2021 definitief ontwerp van het nieuwe stadspark. Medio 2021 start werkzaamheden aanleg stadspark Weert. |
|
| Netwerker Marie-Hélène Houben van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Vanuit de gemeente is Marian Arts de contactpersoon. | |||
| Waddenkust K(l)eigoed | |||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat | |
| De provincie Fryslân nodigt dorpen in krimpgebieden uit om met plannen te komen voor het opknappen van erfgoed door er erfgoedlogies van te maken. |
Hoe de inzet van (poteniele erfgoedparels) toeristische parels in samenwerking met de inwoners van het gebied kan bijdragen aan de krimpopgave van een regio. |
Publieksmarkt in 2021, 4 tot 6 gerealiseerde projecten in 2023 (Landschapstriënnale). | |
| Netwerker Marie-Hélène Houben van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Vanuit de gemeente is Kees van Stralen de contactpersoon. | |||
| Scholen Nieuwegein | |||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat | |
| De groeikerngemeente Nieuwegein inventariseert haar scholen en maakt een uitwerking voor twee scholen waarbij behoud van het oorspronkelijke gebouw uitgangspunt is. Het is een programma waarbij de ruimtelijke, maatschappelijke, culturele en historische context van de scholen wordt uitgelicht. | Slopen of duurzame transformatie van bestaande bouw? Slopen blijkt kostbaar en wat levert het op? Het besef van de waarden van Post 65 die bijdragen aan een eigen identiteit voor groeikernen. Erfgoed sluit aan bij onderwijs, waardoor een kruisbestuiving en nieuwe netwerken ontstaan voor erfgoed. |
Het project start in april 2021 en eindigt in juli 2022. Tranche A en B (april t/m december 2021): onderzoek naar PO en VO scholen en complexen. Tranche C en D (januari t/m juli 2022): onderzoek VO scholen en onderzoek herbestemming schoolgebouwen en deel 2 onderzoek 1 PO complex. |
|
|
Netwerker Maurits van Putten van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Vanuit de gemeente Nieuwegein is Judith Willemsen projectleider. |
|||
| Stinspark Zwolle | |||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat | |
| De stad Zwolle zal de komende jaren fors groeien. Het Stinspark een nu weinig inspirerend open grasveld is het archeologische Rijksmonument van het vroegere kasteel Voorts en heeft een verhaal te vertellen. Op initiatief van bewoners zal het een parkeiland worden met als functie verblijf- en recreatie, met veel groen en het verbreden van de gracht. | Het behouden van een vitale en aantrekkelijke stad in een stedelijke groeiopgave. Het verleden van het Stinspark versterkt de verbinding van nieuwe woonwijken, oude binnenstad en de IJsseldelta. En is als groene ruimte onderdeel van de ‘stepping stones’. De archeologisch vriendelijke herinrichting van het park is klimaatadaptief en draagt bij aan de hittestress door de vergroening en de wateropvang door de verbreding van de gracht. | In 2021 vindt de afronding van investeringen en fondsen plaats. De start van de uitvoering zal in 2022 zijn. En de oplevering is in eind 2022 met mogelijk uitloop naar 2023 (afhankelijk van de beplanting) |
|
|
Netwerker Marie-Hélène Houben-Manders van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Vanuit de gemeente Zwolle is Henry van Kranenborg de projectleider. |
|||
| Renaissance Velperweg Arnhem | |||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat | |
| Het onveilige wegprofiel van de Velperweg wordt heringericht tot een veilige, groene route waarin cultuurhistorische waarden bijdragen aan een klimaatadaptieve inrichting. | Kennisontwikkeling over het klimaatadaptief en erfgoedinclusief (her)inrichten van verkeerswegen. | Start en uitvoering in 2023. | |
| Netwerker Maurits van Putten het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Vanuit de gemeente Arnhem is Karen Flore de projectleider. | |||
| Stadshaven Maassluis | |||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat | |
| Het historisch centrum krijgt een economische impuls door de versterking van de maritieme identiteit en de verduurzaming van historische boten, waarmee dreigende leegstand wordt voorkomen. | Samenwerkingsstrategie leidt tot een gebiedsgerichte programmering en collectieve voorzieningen voor verduurzaming van de historische havens en boten. | Najaar 2021: start project. Uitvoering: (eind) 2022-2023 | |
| Netwerker Jephta Dullaart van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Vanuit de gemeente Maassluis is Leo Birza de projectleider. | |||
| Stijlicoon Nagele | |||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat | |
| Stedelijke krimp wordt aangepakt door bewustwording van architectonisch erfgoed bij bewoners en toeristen. Door verbetering van samenwerkingsverbanden, marketing, infrastructuur en het creëren van aantrekkelijke faciliteiten. | Voorbeeldstrategie van hoe krimpverschijnselen worden aangepakt met maatschappelijk draagvlak voor wederopbouwarchitectuur (UNESCO Werelderfgoed). | Start project begin 2022. | |
| Netwerker Marie-Hélène Houben-Manders van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Vanuit de gemeente Noordoostpolder zijn Marcella Marinelli en Arnold Bloem de projectleiders. | |||
| Buurtbakens Haarlem | |||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat | |
| In een zich verdichtende stad is behoefte aan sociale voorzieningen op goede plekken in de wijk. Kerken die doordeweeks leeg staan kunnen hiervoor worden benut. De kerkenvisie van de gemeente vormt het uitgangspunt. Hoe dit precies vorm wordt gegeven in combinatie met noodzakelijke verduurzamingsmaatregelen is onderwerp van studie in dit project. In twee kerken zullen daadwerkelijk maatregelen uitgevoerd worden. |
Kerken die vanouds ankerpunten in een wijk zijn, krijgen een nieuwe, sociale functie. Afstemming van vraag uit het sociale domein met aanbod vanuit het ruimtelijke domein levert resultaat op. |
Transformatiekader voor 7 kerken. Ontwerpen voor 4 kerken. Uitvoering aan 2 kerken (Gedeeltelijke) herbestemming van kerkgebouwen die daardoor meer aandacht krijgen wat betreft onderhoud. Leeromgeving voor heel veel andere steden in ons land. |
|
|
Netwerker Edwin Raap van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Vanuit de gemeente Haarlem is Angeli Poulssen de projectleider. |
|||
| Sluiskwartier Deventer | |||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat | |
| De voormalige industriegebieden rondom de vestingwerken van Deventer worden herontwikkeld met het oog op de verdichting- en vergroeningsopgave. Het Sluiskwartier is het eerste project. Hierbij wordt de historische Pothoofdsluis weer zichtbaar gemaakt en richtinggevend voor de gebiedsinrichting. |
Door erfgoed te benutten bij stedelijke gebiedsontwikkelingen behoud en/of creëer je een eigen identiteit en kwaliteit van de leefomgeving. Verdichtingsopgaven en erfgoed kunnen heel goed samengaan en elkaar versterken. Erfgoed kan daarbij zelfs richtinggevend zijn. Erfgoed krijgt een tweede leven als gevolg van stedelijke verdichting. |
Historische Pothoofdluis wordt hersteld en zichtbaar gemaakt. Archeologisch onderzoek/vondst wordt benut en doorgezet in de gebiedsontwikkeling. Erfgoed (Pothoofdsluis) wordt gekoppeld aan klimaatadaptatie. De erfgoedinclusieve aanpak van dit project zet de toon voor volgende gebiedsontwikkelingen rondom de vestingwerken van Deventer. Studenten van Saxion Hogeschool doen onderzoek naar de relatie van cultuurhistorie tot stedelijke ontwikkeling. |
|
|
Netwerker Maurits van Putten van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Vanuit de gemeente Deventer is de Davy Kastelein de projectleider. |
|||
| Hart van Oosterhout | |||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat | |
| Met dit project investeert de gemeente Overbetuwe in de ontwikkeling van een nieuw dorpshart in en rondom de Leonarduskerk. De invulling hiervan wordt aangegrepen om de karakteristieken van dit dijk- en tuinbouwdorp te behouden en het weer duurzaam beleefbaar te maken. | Uit de ervaringen wordt een leermodel ontwikkeld voor overheden met kleine kernen met soortgelijke opgaven. Het model helpt bij het verbinden van erfgoed aan ruimtelijke en maatschappelijke transities, waaronder de herbestemming van leegkomende kerken. | Begin 2023 start eerste fase van uitvoering, verplaatsing van het dorpshuis naar de kerk inclusief de bouw van een nieuwe sportzaal. Realisatie eind 2024. Nieuwe school en woningen opgeleverd in 2025-2026. Het zuidelijke deel met evenementenbrink, park en eco-huisjes wordt in 2026-2027 gerealiseerd. | |
|
Netwerker Maurits van Putten van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Vanuit gemeente Overbetuwe is Theo Ahoud de projectleider. |
|||
Kennis en dialoog
| Een Nieuwe Tijd | ||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat |
| 11 gemeenten in de Achterhoek werken samen om een gezamenlijke strategie te ontwikkelen voor de omgang met Wederopbouwwijken. De gemeente betrekt bewoners bij de herinrichting van hun omgeving op basis van de verhalen en het erfgoed uit deze periode. | Het koesteren van een type erfgoed (wederopbouw) die bestuurders, eigenaren en bewoners niet vanzelfsprekend waarderen, door bewoners te betrekken bij fysieke en maatschappelijke ingrepen in hun wederopbouwwijk. | In 2020 begint men aan een methodiekontwikkeling die in de loop van 2021 gepresenteerd zal worden op een landelijke kennisdag voor gemeenten, corporaties en ruimtelijke kwaliteitorganisaties. |
| Netwerker Jephta Dullaart van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Projectcoördinatoren bij het Gelders Genootschap zijn Joanne te Winkel en Werner Weijkamp. | ||
| Wijkaanpak De Pas | ||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat |
| De gemeente werkt aan verduurzaming van Bloemkoolwijken, herinrichting en klimaatbestendig maken van de openbare ruimte en versterking van sociale componenten in de wijk. | Inzicht krijgen in de erfgoedwaarden van Bloemkoolwijken en hoe deze kunnen bijdragen aan een toekomstbestendige wijkaanpak, waarbij de identiteit wordt behouden maar de wijk wel kan verduurzamen. Inzet van kwaliteit voor tegengaan van krimp. | 2020-2021: onderzoek en methodiekontwikkeling 2022: herinrichting openbare ruimte. |
| Netwerker Marie-Hélène Houben van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Projectcoördinatoren bij gemeente Winterswijk zijn Joyce Ras en Ellen Klein Gunnewiek. | ||
| Buitengewone Leerstoel | ||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat |
| Het project de Buitengewone Leerstoel Cultureel Erfgoed en Maatschappelijke ontwikkeling richt zich op een vijfjarige leerstoel bij Wageningen University & Research (WUR) en is geïnitieerd door de gemeente Westerveld. |
De hoofdonderwerpen van de leerstoel zijn: klimaat (water), duurzaamheid (van gebouwen) en verstedelijking (krimp en agrarische vraagstukken). Er wordt gewerkt in Living Labs: een gebiedsgerichte benadering voor een concrete opgave, waarbij bewoners, stakeholders en landelijke experts vanuit hun directe belang betrokken zijn in de vorm van dialoog, participatie en activiteiten. Hierbij worden diverse partners van de leerstoel betrokken. |
Een vijfjarige bijzondere leerstoel in Wageningen. |
|
Programmaleider Marjorie Verhoek van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Vanuit de gemeente Westerveld is Bernard Stikfort de projectleider. |
||
| Erfgoed Sterren | ||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat |
| Door middel van een prijsvraag worden inspirerende plannen van ondernemers, organisaties en burgers gezocht. Een intensief begeleidingstraject leidt uiteindelijke naar de nieuwe ‘Erfgoed Sterren’. Zij zijn de ambassadeurs van het gedachtegoed dat erfgoed niet een last is, maar een vooral een lust. | Met de campagne Erfgoed Sterren wil de provincie Overijssel laten zien dat erfgoed een motor kan zijn voor maatschappelijke en ruimtelijke opgaven. Erfgoedzorg is veel meer dan ‘stenen behouden’, het gaat om gemeenschappen actief betrekken bij het benutten van erfgoed voor maatschappelijke doelen. | Voorbereiding en aankondiging campagne: voorjaar 2021. Indiening projecten: juni/juli 2021. Jurering plannen en masterclasses 2e ronde: augustus - oktober 2021. Slotbijeenkomst en prijsuitreiking: november 2021.Uitloop nazorg: 2022 |
|
Netwerker Jephta Dullaart van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Vanuit de provincie Overijssel is Astrid van der Werf de projectleider. |
||
| Middag-Humsterland | ||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat |
| Dit project van de gemeente Westerkwartier combineert opgaven voor biodiversiteit, klimaat en circulariteit door het inzetten van bestaande landschapskwaliteiten. In twee pilots, gericht op het behoud van kronkelige slotenpatronen, het nog aanwezige microreliëf en historisch agrarisch gebruik wordt aangetoond dat ‘verder met het verleden’ de toekomst heeft. | Het project zet in op het uitwerken van een landschapsvisie met daaraan verbonden een landschapsofferte. Om voor die offerte kennis op te doen, komen er twee pilots. De resultaten hiervan kunnen een voorbeeld vormen voor andere gebieden in Nederland. | Eind 2022 wordt direct gestart met het programma, waarvan de landschapsvisie en de pilots met de boeren de speerpunten zijn. Ook wordt er gestart met kennisdeling en de communicatie daarover. |
|
Netwerker Edwin Raap van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Vanuit de gemeente Westerkwartier isv Ragna van Sonsbeek de projectleider. |
||
| VONDST | ||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat |
|
Drie provincies werken samen aan een integrale aanpak van bodem, landschap, erfgoed en maatschappij die het hokjes denken doorbreekt bij het opstellen van ruimtelijke plannen en visies. |
Als anticipatie op de Omgevingswet voor alle domeinen gezamenlijk plannen en visies ontwikkelen en zichtbaar maken in plaats van voor elk domein op zich. Erfgoed maakt verbindingen tussen de domeinen en geeft inzicht in alle belangen. |
2020: najaar doorontwikkeling van de methodiek in een aantal gebiedsgerichte casussen. 2021: ontwikkeling van leeromgeving en verspreiding van de methodiek. 2021-2022: lesprogramma’s en (online) cursussen. |
|
Netwerker Jephta Dullaart van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Per provincie zijn er verschillende contactpersonen. Gelderland: Henk Driessen; Drenthe: Klaas van der Veen; Zuid-Holland: Erik Kuik. |
||
| Kusten van het IJsselmeer | ||
| Omschrijving | Lessen | Resultaat |
|
Op plekken waar (bouw)plannen aan de orde zijn bewoners, bestuurders en specialisten bij elkaar te brengen om op een creatieve manier het gesprek te voeren over de ruimtelijke kwaliteit rondom het IJsselmeer. |
Participatieproces verrijken met de inzet van erfgoed in een gebied waar actuele ruimtelijke opgaven spelen. |
Startmanifestatie in mei 2021. Doorlooptijd van het project is ongeveer twee jaar. |
|
Marjorie Verhoek van het programmabureau kan worden bevraagd over dit project binnen de Erfgoed Deal. Vanuit de provoncie Flevoland is Halde van Rijn de projectleider. |
||